Trợ cấp thất nghiệp và Bảo hiểm Xã hội một lần đều là những chế độ quan trọng của người lao động. Vậy, người lao động cần làm gì để hưởng cả hai chế độ này cùng lúc?
1. Đối tượng hưởng BHXH một lần và Trợ cấp thất nghiệp
Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia Bảo hiểm Xã hội bắt buộc (sau đây tắt là “BHXH”) mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
(i) Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí theo quy định tại Điều 54 của Luật Bảo hiểm Xã hội năm 2014, và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
(ii) Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH.
(iii) Mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng, gồm:
- Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS đồng thời không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
- Các bệnh, tật ngoài các bệnh nêu trên có mức suy giảm khả năng lao động hoặc mức độ khuyết tật từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
(iv) Ra nước ngoài để định cư.
Người lao động thuộc các trường hợp (i); (ii) và (iii) mà đáp ứng đủ các điều kiện quy định tại Điều 49 của Luật Việc làm năm 2013 thì sẽ được nhận Trợ cấp thất nghiệp. Hay nói một cách khác, Trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần là 02 chế độ độc lập nhau, người lao động đã hưởng chế độ này thì vẫn được hưởng chế độ còn lại miễn rằng đáp ứng đủ điều kiện tương ứng.
Riêng đối với người lao động thuộc trường hợp (iv) sẽ không được nhận Trợ cấp thất nghiệp vì đã thuộc trường hợp loại trừ của chế độ này.
2. Thời hạn nộp hồ sơ hưởng chế độ
Người lao động phải nộp Hồ sơ đề nghị hưởng Trợ cấp thất nghiệp đến Trung tâm dịch vụ việc làm nơi mình cư trú trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
Người lao động có yêu cầu hưởng BHXH một lần thì nộp hồ sơ đề nghị hưởng chế độ BHXH một lần theo quy định tại Điều 109 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 trong thời hạn 30 ngày tính đến thời điểm người lao động đủ điều kiện.
Nhìn chung, thời hạn nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần ngắn hơn thời hạn nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
3. Trình tự nộp hồ sơ để hưởng cả hai chế độ
Trong thành phần hồ sơ hưởng chế độ Trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần đều yêu cầu Sổ BHXH của người lao động. Đồng thời, thời hạn nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần ngắn hơn thời hạn nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
Do đó, tùy thuộc vào trường hợp hưởng BHXH một lần mà người lao động nên nộp hồ sơ hưởng hai chế độ này theo trình tự sau:
Trường hợp 1: Người lao động thuộc trường hợp (i) hoặc (iii)
Người lao động thuộc trường hợp (i) hoặc (ii) nên nộp hồ sơ hưởng chế độ BHXH một lần trước khi nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
Theo Khoản 2, Điều 46 Quyết định số 595/QĐ-BHXH quy định:
“Điều 46. Cấp và quản lý sổ BHXH
2. Cấp lại sổ BHXH
2.1. Cấp lại sổ BHXH (bìa và tờ rời) các trường hợp: mất, hỏng; gộp; thay đổi số sổ; họ, tên, chữ đệm; ngày, tháng, năm sinh; người đã hưởng BHXH một lần còn thời gian đóng BHTN chưa hưởng.”
Khi hoàn tất thủ tục nhận BHXH một lần, cơ quan bảo hiểm sẽ cấp lại bìa sổ và tờ rời xác nhận thời gian đóng Bảo hiểm Thất nghiệp chưa hưởng, người lao động cần giữ bìa sổ có kèm tờ rời để nộp cùng hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
Trường hợp 2: Người lao động thuộc trường hợp (ii)
Người lao động thuộc trường hợp (ii) phải nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp trước tiên để được giải quyết.
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định 28/2015/NĐ-CP quy định về hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp:
“Điều 18. Giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp
1. Trung tâm dịch vụ việc làm có trách nhiệm xem xét, trình Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội quyết định về việc hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động trong thời hạn 20 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định, trường hợp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp gửi theo đường bưu điện thì ngày nhận hồ sơ được tính là ngày chuyển đến ghi trên dấu bưu điện.[…]”.
Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, nếu đủ điều kiện hưởng Trợ cấp thất nghiệp, Trung tâm dịch vụ việc làm sẽ trao Quyết định hưởng Trợ cấp thất nghiệp và trả lại Sổ BHXH đã nộp cho người lao động.
Người lao động bảo quản sổ cẩn thận và nộp cùng hồ sơ hưởng BHXH một lần sau khi đủ điều kiện: “Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH”.
Như vậy, người lao động thuộc các trường hợp được nhận BHXH một lần trình bày ở trên mà chấm dứt hợp đồng lao động, thì hoàn toàn có thể nộp hồ sơ giải quyết cả hai chế độ Trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần.
Tài liệu tham khảo;
1. Đối tượng hưởng BHXH một lần và Trợ cấp thất nghiệp
Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia Bảo hiểm Xã hội bắt buộc (sau đây tắt là “BHXH”) mà có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
(i) Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí theo quy định tại Điều 54 của Luật Bảo hiểm Xã hội năm 2014, và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
(ii) Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH.
(iii) Mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng, gồm:
- Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS đồng thời không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
- Các bệnh, tật ngoài các bệnh nêu trên có mức suy giảm khả năng lao động hoặc mức độ khuyết tật từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
(iv) Ra nước ngoài để định cư.
Người lao động thuộc các trường hợp (i); (ii) và (iii) mà đáp ứng đủ các điều kiện quy định tại Điều 49 của Luật Việc làm năm 2013 thì sẽ được nhận Trợ cấp thất nghiệp. Hay nói một cách khác, Trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần là 02 chế độ độc lập nhau, người lao động đã hưởng chế độ này thì vẫn được hưởng chế độ còn lại miễn rằng đáp ứng đủ điều kiện tương ứng.
Riêng đối với người lao động thuộc trường hợp (iv) sẽ không được nhận Trợ cấp thất nghiệp vì đã thuộc trường hợp loại trừ của chế độ này.
2. Thời hạn nộp hồ sơ hưởng chế độ
Người lao động phải nộp Hồ sơ đề nghị hưởng Trợ cấp thất nghiệp đến Trung tâm dịch vụ việc làm nơi mình cư trú trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
Người lao động có yêu cầu hưởng BHXH một lần thì nộp hồ sơ đề nghị hưởng chế độ BHXH một lần theo quy định tại Điều 109 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 trong thời hạn 30 ngày tính đến thời điểm người lao động đủ điều kiện.
Nhìn chung, thời hạn nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần ngắn hơn thời hạn nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
3. Trình tự nộp hồ sơ để hưởng cả hai chế độ
Trong thành phần hồ sơ hưởng chế độ Trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần đều yêu cầu Sổ BHXH của người lao động. Đồng thời, thời hạn nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần ngắn hơn thời hạn nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
Do đó, tùy thuộc vào trường hợp hưởng BHXH một lần mà người lao động nên nộp hồ sơ hưởng hai chế độ này theo trình tự sau:
Trường hợp 1: Người lao động thuộc trường hợp (i) hoặc (iii)
Người lao động thuộc trường hợp (i) hoặc (ii) nên nộp hồ sơ hưởng chế độ BHXH một lần trước khi nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
Theo Khoản 2, Điều 46 Quyết định số 595/QĐ-BHXH quy định:
“Điều 46. Cấp và quản lý sổ BHXH
2. Cấp lại sổ BHXH
2.1. Cấp lại sổ BHXH (bìa và tờ rời) các trường hợp: mất, hỏng; gộp; thay đổi số sổ; họ, tên, chữ đệm; ngày, tháng, năm sinh; người đã hưởng BHXH một lần còn thời gian đóng BHTN chưa hưởng.”
Khi hoàn tất thủ tục nhận BHXH một lần, cơ quan bảo hiểm sẽ cấp lại bìa sổ và tờ rời xác nhận thời gian đóng Bảo hiểm Thất nghiệp chưa hưởng, người lao động cần giữ bìa sổ có kèm tờ rời để nộp cùng hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp.
Trường hợp 2: Người lao động thuộc trường hợp (ii)
Người lao động thuộc trường hợp (ii) phải nộp hồ sơ hưởng Trợ cấp thất nghiệp trước tiên để được giải quyết.
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định 28/2015/NĐ-CP quy định về hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp:
“Điều 18. Giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp
1. Trung tâm dịch vụ việc làm có trách nhiệm xem xét, trình Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội quyết định về việc hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động trong thời hạn 20 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định, trường hợp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp gửi theo đường bưu điện thì ngày nhận hồ sơ được tính là ngày chuyển đến ghi trên dấu bưu điện.[…]”.
Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, nếu đủ điều kiện hưởng Trợ cấp thất nghiệp, Trung tâm dịch vụ việc làm sẽ trao Quyết định hưởng Trợ cấp thất nghiệp và trả lại Sổ BHXH đã nộp cho người lao động.
Người lao động bảo quản sổ cẩn thận và nộp cùng hồ sơ hưởng BHXH một lần sau khi đủ điều kiện: “Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH”.
Như vậy, người lao động thuộc các trường hợp được nhận BHXH một lần trình bày ở trên mà chấm dứt hợp đồng lao động, thì hoàn toàn có thể nộp hồ sơ giải quyết cả hai chế độ Trợ cấp thất nghiệp và BHXH một lần.
Tài liệu tham khảo;
- Thư viện pháp luật.
- Bộ Tài chính.
- Luật Việt Nam.